Η NASA (National Aeronautics and Space Administration, δηλαδή Εθνική Διοίκηση Αεροναυτικής και Διαστήματος, συχνά γράφεται στα ελληνικά και ως ΝΑΣΑ) είναι κρατικός αμερικανικός
Ιστορικό
Το εναλλακτικό λογότυπο της υπηρεσίας με το όνομα "Σκουλήκι" (Worm). Χρησιμοποιήθηκε από το 1975 έως το 1992 και επαναφέρθηκε το 2020
Η κούρσα του διαστήματος
Μετά την εκτόξευση από τo Σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα του πρώτου τεχνητού δορυφόρουΣπούτνικ 1 στις 4 Οκτωβρίου 1957, η προσοχή των ΗΠΑ στράφηκε στα πρώτα δικά τους διαστημικά βήματα. Το αμερικανικό Κογκρέσο ανήσυχο από τη διαφαινόμενη απειλή στην ασφάλεια και την τεχνολογική υπεροχή των ΗΠΑ, συνέστησε άμεση και αποφασιστική δράση. Ο πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και οι σύμβουλοί του συνέστησαν πιο σαφή μέτρα. Αρκετοί μήνες συζητήσεων οδήγησαν σε συμφωνία ότι χρειαζόταν μια νέα ομοσπονδιακή υπηρεσία για τη διαχείριση όλης της μη στρατιωτικής δραστηριότητας στο διάστημα.Ο Explorer I (επίσημη ονομασία Satellite 1958 Alpha) εκτοξεύθηκε στις 10:48 μμ EST, στις 31 Ιανουαρίου 1958 και αποτέλεσε τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο των ΗΠΑ. Στις 29 Ιουλίου 1958, ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ υπέγραψε την Πράξη Εθνικής Αεροναυτικής και Διαστήματος, ιδρύοντας τη NASA. Όταν ξεκίνησε τη λειτουργία της στις 1 Οκτωβρίου 1958, η NASA αποτελούνταν κυρίως από τα τέσσερα εργαστήρια και τους 80 υπαλλήλους της 46-ετούς ερευνητικής υπηρεσίας που ονομαζόταν «Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή Αεροναυτικής», αγγλ. National Advisory Committee for Aeronautics (NACA). Σημαντικός παράγοντας στην είσοδο της NASA στην κούρσα του διαστήματος, ήταν η τεχνολογία από το γερμανικό πυραυλικό πρόγραμμα, καθοδηγούμενο από τον Βέρνερ φον Μπράουν, ο οποίος έγινε Αμερικανός πολίτης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα θεωρείται ως ο πατέρας του διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ. Στοιχεία της Υπηρεσίας Στρατιωτικών Βαλλιστικών Πυραύλων (αγγλ. Army Ballistic Missile Agency) (στην οποία ανήκε η ομάδα του φον Μπράουν) και του Εργαστηρίου Ερευνών του Ναυτικού (αγγλ. Naval Research Laboratory) ενσωματώθηκαν στη NASA.Τα πρώτα προγράμματα της NASA περιελάμβαναν έρευνα πάνω στις επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις και έλαβαν χώρα κάτω από την πίεση του ανταγωνισμού που υπήρχε μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Το πρόγραμμα Μέρκιουρι (αγγλ. Mercury), το οποίο ξεκίνησε το 1958, έβαλε τη NASA στο μονοπάτι της εξερεύνησης του διαστήματος από τον άνθρωπο, με αποστολές σχεδιασμένες απλώς για να διερευνήσουν τη δυνατότητα επιβίωσης του ανθρώπου στο διάστημα. Εκπρόσωποι του αμερικανικού στρατού, ναυτικού και αεροπορίας επιλέχθηκαν για να προσφέρουν βοήθεια στην Ομάδα Εργασίας Διαστήματος (αγγλ. Space Task Group) της NASA, μέσω συντονισμού με την υπάρχουσα υποδομή αμυντικών προμηθειών και στρατιωτικής έρευνας, αλλά και τεχνικής βοήθειας προερχόμενης από την ανάπτυξη πειραματικών αεροσκαφών στη δεκαετία του 1950 και από την αντίστοιχη «δεξαμενή» πιλότων δοκιμαστών. Στις 5 Μαΐου 1961 ο αστροναύτηςΆλαν Σέπαρντ έγινε ο πρώτος Αμερικανός στο διάστημα όταν πιλοτάρισε το Freedom 7 («Ελευθερία 7») σε μια 15λεπτη υποτροχιακή πτήση. Ο Τζον Γκλεν ήταν ο πρώτος Αμερικανός που έκανε τον γύρο της Γης (μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη) σε μια πτήση 5,25 ωρών, στις 20 Φεβρουαρίου 1962, με το Friendship 7 («Φιλία 7»).Μετά την απόδειξη από το πρόγραμμα Μέρκιουρι ότι οι επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις είναι εφικτές, ξεκίνησε το πρόγραμμα Τζέμινι (αγγλ. Gemini) για την εκτέλεση πειραμάτων και την επίλυση προβλημάτων σχετικών με μια αποστολή στη Σελήνη. Η πρώτη επανδρωμένη πτήση Τζέμινι, η Τζέμινι ΙΙΙ έγινε από τους Βέρτζιλ Γκρίσομ και Τζον Γιανγκ στις 23 Μαρτίου 1965. Ακολούθησαν εννιά ακόμα αποστολές, αποδεικνύοντας ότι είναι δυνατές επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις μεγάλης διάρκειας, επιβεβαιώνοντας ότι ήταν δυνατή η συνάντηση και πρόσδεση με άλλο σκάφος στο διάστημα και συγκεντρώνοντας ιατρικά δεδομένα για την επίδραση της έλλειψης βαρύτητας στον ανθρώπινο οργανισμό.
Πρόγραμμα Απόλλων
Ο Μπαζ Όλντριν στην επιφάνεια της Σελήνης, κατά την αποστολή Απόλλων 11 που έφερε τους πρώτους ανθρώπους στην επιφάνεια του φυσικού δορυφόρου της Γης.Το πρόγραμμα Απόλλων σχεδιάστηκε για την προσσελήνωση ανθρώπων και την ασφαλή επιστροφή τους στη Γη. Τα Απόλλων 8 και Απόλλων 10 δοκίμασαν διάφορα εξαρτήματα κατά την περιστροφή τους γύρω από τη Σελήνη και επέστρεψαν με φωτογραφίες από τη σεληνιακή επιφάνεια. Στις 20 Ιουλίου 1969 το Απόλλων 11 προσσελήνωσε τους πρώτους ανθρώπους, τον Νηλ Άρμστρονγκ και τον Μπαζ Όλντριν. Το Απόλλων 13 δεν προσεληνώθηκε λόγω μηχανικής βλάβης, αλλά εκ θαύματος επέστρεψε ασφαλείς και με εκατοντάδες φωτογραφίες. Οι έξι αποστολές που προσεληνωθηκαν επέστρεψαν με πλήθος επιστημονικών δεδομένων και περίπου 400 κιλά σεληνιακών δειγμάτων. Εκτελέστηκαν πειράματα μηχανικής εδάφους, μετεωριτικά, σεισμικά
Σκάιλαμπ
Ο Σκάιλαμπ (αγγλ. Skylab) ήταν ο πρώτος διαστημικός σταθμός που έθεσαν σε τροχιά οι ΗΠΑ. Ο 75 τόνων σταθμός ήταν σε γήινη τροχιά από το 1973 μέχρι το 1979 και τον επισκέφθηκαν τρεις φορές πληρώματα, το 1973 και το 1974. Ο Σκάιλαμπ αρχικά προοριζόταν για την έρευνα βαρυτικών ανωμαλιών σε άλλα πλανητικά συστήματα, η αποστολή όμως αυτή ακυρώθηκε λόγω έλλειψης πόρων και ενδιαφέροντος. Περιελάμβανε ένα εργαστήριο για μελέτη των επιπτώσεων της μικροβαρύτητας και ένα ηλιακό παρατηρητήριο. Υπήρχαν σχέδια προσδεσης του σε ένα Διαστημικό Λεωφορείο για να ανεβάσει τον σταθμό σε μεγαλύτερο ύψος ασφαλείας, όμως ο Σκάιλαμπ μπήκε στην ατμόσφαιρα και καταστράφηκε το 1979, πριν από την πρώτη εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου.
Η εποχή του Διαστημικού Λεωφορείου
Το Διαστημικό Λεωφορείο έγινε ο βασικός στόχος της NASA στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στη δεκαετία του 1980, όντας σχεδιασμένο ως ένα συχνά εκτοξεύσιμο και, ως επί το πλείστον, επαναχρησιμοποιούμενο όχημα. το 1985 κατασκευάστηκαν τέσσερα διαστημικά λεωφορεία. Το πρώτο, το «Κολούμπια», εκτοξεύθηκε στις 12 Απριλίου 1981.Το λεωφορείο δεν έφερε μόνο καλά νέα στη NASA. Οι πτήσεις αποδείχθηκαν πολύ ακριβότερες από τις προβλέψεις και παρότι η καταστροφή του «Τσάλλεντζερ» επισήμανε τους κινδύνους των διαστημικών πτήσεων, το κοινό έχασε και πάλι το ενδιαφέρον του καθώς οι πτήσεις φάνηκε να γίνονται κοινότυπες. Ξεκίνησε δουλειά πάνω στον Διαστημικό Σταθμό «Φρίντομ» (αγγλ. Space Station Freedom), ως τον βασικό στόχο για το επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα, όμως μέσα στη NASA υπήρχε διαφωνία ότι αυτά τα προγράμματα ήταν σε βάρος πιο εμπνευσμένων, μη επανδρωμένων αποστολών, όπως αυτές των Βόγιατζερ.Εντούτοις, το λεωφορείο έχει χρησιμοποιηθεί για την εκκίνηση σημαντικών προγραμμάτων, όπως το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ (αγγλ. Hubble Space Telescope, HST). Το HST δημιουργήθηκε με ένα σχετικά χαμηλό προϋπολογισμό 2 δισεκ. δολαρίων, αλλά λειτουργεί συνεχώς από το 1990 και έχει ενθουσιάσει επιστήμονες και κοινό. Μερικές από τις εικόνες που έχει στείλει είναι διάσημες, όπως οι πρωτοποριακές εικόνες Hubble Deep Field. Το HST είναι κοινό πρόγραμμα της NASA με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και η επιτυχία του έστρωσε τον δρόμο για μεγαλύτερη συνεργασία των δύο οργανισμών.Η εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου «Ατλαντίς» στην αποστολή STS-27 (1988).To 1995 η Ρωσο Αμερικανική συνεργασία θα πραγματοποιούνταν εκ νέου με την εκκίνηση των αποστολών Διαστημικού Λεωφορείου-Μιρ και για άλλη μια φορά είχαμε πρόσδεση αμερικανικού σκάφους με ρωσικό (αυτή τη φορά έναν πλήρη διαστημικό σταθμό). Αυτή η συνεργασία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με τη Ρωσία και την Αμερική να είναι οι δύο μεγαλύτεροι συνεργάτες στον πιο εκτεταμένο διαστημικό σταθμό που δημιουργήθηκε ποτέ, τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Η δύναμη αυτής της συνεργασίας έγινε ακόμα πιο προφανής όταν η NASA άρχισε να βασίζεται στα ρωσικά σκάφη για την υποστήριξη του ISS μετά την καταστροφή του «Κολούμπια» το 2003, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον προσωρινό παροπλισμό του στόλου των διαστημικών λεωφορείων για περισσότερο από δύο χρόνια.Με κόστος πάνω από εκατό δισεκατομμύρια δολάρια, είναι μερικές φορές δύσκολο για τη NASA να δικαιολογήσει την ύπαρξη του ISS. Ο γενικός πληθυσμός, όπως έχει αποδείξει η ιστορία, δύσκολα εντυπωσιάζεται με λεπτομέρειες επιστημονικών πειραμάτων στο διάστημα, προτιμώντας νέα για μεγαλόσχημα προγράμματα σε εξωτικές τοποθεσίες. Ακόμα και σήμερα ο ISS δεν μπορεί να στεγάσει τόσους επιστήμονες όσους είχε αρχικά σχεδιαστεί.Στο μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 η NASA αντιμετώπισε συρρικνουμενος ετήσιους προϋπολογισμούς λόγω περικοπών από το Κογκρέσο. Σε απάντηση, ο ένατος διευθυντής της NASA, ο Ντάνιελ Γκόλντιν, προώθησε την προσέγγιση «γρηγορότερα, καλύτερα, φτηνότερα», η οποία επέτρεψε στη NASA να μειώσει το κόστος των αποστολών της, συνεχίζοντας την εισαγωγή μιας ποικιλίας αεροδιαστημικών προγραμμάτων (Πρόγραμμα «Ντισκάβερι»). Αυτή η μέθοδος δέχτηκε κριτική και επανεξετάστηκε μετά τη διπλή απώλεια του Mars Climate Orbiter και του Mars Polar Lander το 1999. Από την άλλη, το πρόγραμμα διαστημικού λεωφορείου της NASA είχε ολοκληρώσει 116 επιτυχημένες εκτοξεύσεις μέχρι τον Δεκέμβριο του 2006.Η τραγωδία του «Κολούμπια» το 2003, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του πληρώματος, προκάλεσε μια αναστολή 29 μηνών στις πτήσεις του διαστημικού λεωφορείου και ήταν το έναυσμα για σοβαρή επανεξέταση των προτεραιοτήτων της NASA.
Το μέλλον της NASA
Οι συνεχιζόμενες έρευνες της NASA περιλαμβάνουν αναλυτικές μελέτες του Άρη και του Κρόνου, και αναλύσεις της Γης και του Ήλιου. Άλλες διαστημοσυσκευές της NASA βρίσκονται καθ' οδόν προς τον Ερμή και τον Πλούτωνα. Με αποστολές στον Δία να βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού, τα δρομολόγια της NASA καλύπτουν πάνω από το μισό Ηλιακό Σύστημα.Διαχειριζόμενη από το Εργαστήριο Προώθησης Τζετ (αγγλ. Jet Propulsion Laboratory, JPL) της NASA, στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια, η αποστολή «Φοίνιξ» (αγγλ. Phoenix) εκτοξεύθηκε στις 4 Αυγούστου 2007. Στόχος ήταν η εύρεση πιθανών υπόγειων αποθεμάτων νερού στον βόρειο πόλο του Άρη. Αυτή η βολίδα προσεδάφισης αναβιώνει πολλά από τα πειράματα και τα όργανα μέτρησης της αποτυχημένης αποστολής Mars Polar Lander του 1999. Ένα βελτιωμένο και μεγαλύτερο όχημα, το Εργαστήριο Φυσικής του Άρη (αγγλ. Mars Science Laboratory) ή αλλιώς Curiosity) προσεδαφίστηκε με επιτυχία στον Άρη στις 5 Αυγούστου 2012.Η αποστολή «Νέοι Ορίζοντες» (αγγλ. New Horizons) στον Πλούτωνα ξεκίνησε το 2006 και πέρασε από τον νάνο πλανήτη το 2015. Η διαστημοσυσκευή δέχθηκε βαρυτική ώθηση από τον Δία τον Φεβρουάριο του 2007, εξετάζοντας μερικούς από τους εσωτερικούς δορυφόρους του και ελέγχοντας τα όργανα μέτρησης κατά τη διάρκεια της διέλευσης.Επίσης, τελείωσε η σχεδίαση των οχημάτων Orion, που θα αντικαταστήσουν τα διαστημικά λεωφορεία. Αυτά αναμένονται να είναι έτοιμα για την πρώτη επανδρωμένη διαστημική αποστολή το νωρίτερο το 2022, ενώ μέχρι το 2024 θα έχουν πραγματοποιήσει επαναπροσέγγιση της Σελήνης μέσω του προγράμματος "Άρτεμις". Σκοπός του προγράμματος είναι να προσεδαφίσει τον επόμενο άνδρα αλλά και την πρώτη γυναίκα στη Σελήνη.
